یکی از آثار مهم تحولات قرن حاضر، گسترش تفکر جهانی شدن است. امروزه شرکت ها و سازمان های متعددی در نقاط مختلف جهان در حال رقابتند و تولید را از حد تصمیمی محدود، به حد قلمروی جهانی و تصمیمی استراتژیک تبدیل کرده اند. از این رو، بررسی مسایل و مشکلات سازمان ها و افزایش میزان رقابت پذیری آن ها، به ویژه برخورداری سازمان از زنجیره تامینی در ابعاد تولید در مقیاس جهانی، از جمله مباحث مطرح در ادبیات مدیریت است. با توجه به این نکته که تامین کننده از ارکان مهم و موثر بر میزان رقابت پذیری سازمان است، مقاله حاضر به معرفی مدل انتخاب تامین کننده استراتژیک جهانی با قابلیت گزینش تامین کنندگان با دو شرط اساسی همکاری استراتژیک، و توان تولید در مقیاس جهانی پرداخته و نتایج آزمون آن را برای تامین کننده رده اول یکی از شرکت های تامین کننده قطعات در صنعت خودرو کشور، تبیین می کند.

بی شک یکی از آثار مهم تحولات قرن بیستم در محیط تجاری و تولیدی، جهانی شدن است. رقابت افزایش یافته و رقبای متعددی در همه نقاط جهان مشغول رقابت در مرزهای ملی و بین المللی هستند. در شرایط کنونی، تولید از یک تصمیم محدود و در قلمرو ملی فراتر رفته به مرزهای جهانی و در حد یک تصمیم استراتژیک تبدیل شده است. اگر در بازاریابی، بازار برابر مشتری تعریف شود و بازار نیز در حد جهانی باشد، مشتری نیز مشتری جهانی است و دیگر کمتر در محدوده ملی تعریف می گردد. در این عرصه، اساس رقابت و تولید نیز تغییر کرده و ظهور شرایط جهانی شدن تولید، شرکتهای تولیدی را وادار ساخته تا به عملیات تولیدی با توجه به دیدگاههای جهانی بیندیشند و ارزیابی مجددی در نگرش به رقابتهای بین المللی داشته باشند. مقاله حاضر به بررسی یکی از مهمترین ابعاد این مساله، یعنی انتخاب تامین کننده با در نظر گرفتن دو نکته اساسی 1) دارا بودن ابعاد تولید در مقیاس جهانی و 2) همکاری استراتژیک پرداخته و سعی دارد تا با ارائه مدل کاربردی تحت عنوان "مدل انتخاب تامین کننده استراتژیک جهانی" و آزمون آن در صنعت خودروسازی کشور، پاسخ یکی از اساسی ترین سوالات پیش روی مدیران صنعتی کشور را فراهم کند. این سوال اساسی این است که: کدام تأمین کننده در زنجیره تامین شرکت انتخاب گردد تا توان رقابتی مجموعه شرکت در ابعاد تولید جهانی افزایش یابد؟

در مقاله پیش رو، یک مدل چندهدفه فازی و اقتصادی به منظور انتخاب تامین کننده پایدار و تخصیص سفارش در شرایط فازی و به صورت چند منبعی و دو محصولی در دوسطح زنجیره ی تامین، با ملاحظات قیمت گذاری ارائه گردیده است. برای ارزیابی تامین کنندگان معیارهای اقتصادی شامل هزینه ی خرید، حمل و نقل و سفارشات و فاصله و معیارهای اجتماعی و اشتغال نیروی انسانی و اثرات زیست محیطی در نظرگرفته شده و برای اینکه مقادیر مورد نظرپارامترها به واقعیت نزدیک باشند به صورت عدد فازی مثلثی تصادفی و غیرقطعی در نظر گرفته شده است. به منظور حل مدل پیشنهادی از روش دقیق محدودیت اپسیلون در یک مطالعه موردی در صنعت روغن موتور با استفاده از نرم افزار گمز انجام گردیده ونتایج تامین کننده پایدار روغن موتور و گیربکس در سطح استان زنجان را مشخص می نماید.

هزینه مواد خام و اجزای تشکیل دهنده محصول، در حدود 60% از بهای تمام شده (در برخی از صنایع تا 80%) را در برمی گیرد. در چنین شرایطی، منبع یابی مناسب، می تواند نقشی کلیدی در کارایی و اثربخشی سازمان ایفا نموده و تاثیر مستقیمی در کاهش هزینه ها، سودآوری و انعطاف پذیری یک شرکت داشته باشد. هدف این مقاله ارائه یک مدل ترکیبی فرآیند تحلیل شبکه ای و دیمتل، به منظور لحاظ وابستگی میان معیارهای موثر بر انتخاب تامین کننده و رتبه بندی تامین کنندگان است. پس از شناسایی معیارها و به منظور شناسایی و فرمول بندی وابستگی ها از روش دیمتل استفاده شده و برای استخراج اوزان معیارها و رتبه بندی تامین کنندگان فرآیند تحلیل شبکه ای به کار گرفته شده است. باتوجه به افزایش اهمیت فناوری اطلاعات در موفقیت زنجیره تامین، معیار قابلیت های فناوری اطلاعات به عنوان یک معیار مجزا مد نظر قرار گرفته است. به منظور نمایش کارایی مدل ارائه شده، از مثالی عددی (مبتنی بر اطلاعات واقعی یک شرکت خودرویی) استفاده شده است. نتایج حاصل، نشانگر آن است که معیارهای هزینه و مالی، تحویل و قابلیت های فناوری اطلاعات به عنوان مهم ترین معیارها شناسایی شده اند. در انتهای نتایج و پیشنهادات ارائه شده است.

ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان از ارکان مهم مدیریت زنجیره تامین است. تاکنون پژوهشگران با اتکا به نظریه مجموعه های فازی، راهکارهایی را برای مواجهه با عدم اطمینان نشئت گرفته از شرایط مبهم و سربسته مساله چندمعیاره انتخاب تامین کنندگان ارائه داده اند. با وجود این، پیچیدگی محاسبات در روش های سنتی وزن دهی فازی یکی از ایرادهای وارد بر این روش ها بوده است. در این مقاله، برای پرهیز از این پیچیدگی ها، استفاده از روش اولویت بندی فازی پیشنهاد شده است. این روش به فازی زدایی اعداد فازی شده و استانداردسازی بردار وزن اهمیت شاخص ها نیازی ندارد و می تواند بدون اتکا به مقایسه های زوجی خبرگان و با استفاده از مدل بهینه سازی فازی، بهترین ماتریس وزن های اهمیت را ارائه دهد. ترکیب نتایج این روش با روش رتبه بندی پرومته، چارچوب اثربخشی را برای حل مسئله ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان ارائه داده است. به کارگیری این چارچوب برای ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان قطعات یکی از شرکت های خودروسازی ایران، موید این ادعا است.